Άνδρα μοι έννεπε...

Με αφορμή το "Ιδού εγώ... Ιδού... Εγώ... Εγώ... Here I am an old woman in a dry month... Εγώ...." από τον Ουρανό κατακόκκινο της Λούλας Αναγνωστάκη. Εικόνισμα η Βέρα Ζαβιτσιάνου γι' απόψε.

Πέντε λέξεις προσπαθώ να πω, δεν είναι εύκολο το προοίμιο απόψε, ακολουθώ δύσκολα το τραινάκι των συνειρμών και σε τέτοιες άμουσες εποχές που να πετύχεις και Μούσα να σου καθήσει, τα ασυντόνιστα και τα δικά σου η δόλια από το χάος στο κάπως αλλιώς να τα συντονίσει.

Αναρωτιέμαι ωστόσο πώς γράφονται τα έπη, πώς γίνονται οι ήρωες και οι μεγάλες ιστορίες κι οι εποχές, εμένα πάντα η δραματική ποιήση περισσότερο με συγκινούσε, οι μάσκες με τις παγωμένες κεφαλές που δεν έχουν συγκεκριμένο χρόνο κι είναι δια παντός, τρόμος και χαρά αντάμα, και μια καρδιά χαίνουσα από μέσα ζωντανόν, λάβρον ύδωρ. Νίψον ανομήματα μη μονάν όψιν. Το μετερίζι το δικό μου. Ιδρώτας κι αίμα, ύδωρ ανάμεικτο επάνω σε σκηνή που ενίοτε και σχοινί εκ παραδρομής ορθογραφείται. Και δεν βρήκα άλλο τρόπο να μιλώ, παρεκτός πιό συχνά λέξεις που χάσκουν επάνω σε χαρτί, κι άλλοτε πάλι, σπανιότερα, μυαλό και καρδιά, το σώμα μου το άτσαλο επάνω σε σκηνή το ορίζω. Κι όχι πως βρήκα και τρόπο να καταλαβαίνω δηλαδή πώς να τα κάνω όλα αυτά πράξη επακριβώς, απλά πότε πότε το τίποτα μου παραχωρείται. Ούτε και μεθοδολογία. Ρόλος και ήρωας και κάθε φορά ένας καινούργιος απροσπέλαστος κλοιός. Καινούργια κόλλα άγραφο χαρτί. Πολυταξιδεμένος κι αειπάρθενος χάρτης η άδεια σκηνή μου. Ξενιτιά και πατρίδα.

Όμως το σκέφτομαι πιό ξεκάθαρα ίσως τώρα. Και οι ήρωες ανεξαρτήτως είδους, μορφών και λογικής απλοί άνθρωποι ξεκινήσαν, καθημερινοί, τυχαίοι που δεν είπαν τώρα θα γίνω ήρωας κι αμέσως μεταμορφώθηκαν σε προτομές και χρυσό της ιστορίας χαρτάκι. Ήταν εκείνοι που ήταν κι ήταν στην ώρα που έπρεπε εκεί. Γι αυτό και έγιναν οι επονομαζόμενοι ωραίοι. Γιατί εξέφρασαν βαθύτατα μια εποχή. Για την ακρίβεια την εποχή τους έσπρωξαν να τους ακολουθήσει.

Θαρρώ ποτέ τους δεν απέκτησαν συγκεκριμένη ιδεολογία με την έννοια τη σχηματική. Νομίζω δεν προσπάθησαν καν ν' αποκτήσουν πράγμα αποτέτοιο, περίγραμμα στην ουσία κι ο κορμός να' ναι κούφιος. Τί να την κάνεις θα μου πεις και την ιδεολογία όταν τη μεθοδολογία του ρήματος ζω σε ενδιαφέρει μονάχα και διαρκώς να σπουδάζεις σ΄όλους τους χρόνους και τις πιθανές εγκλίσεις; Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι και του ήρωος η υπέρτατη λογική. Αυτό το μόνο και το απλούστατο συστατικό της όποιας επιτυχίας. Κι οι Μήδειες κι οι Χριστοί κι οι Αντιγόνες κι οι Καραΐσκοι κι οι Κανάρηδες κι οι Κουν κι οι Καβάφηδες κι οι Γιάννηδες Σεβαστιανοί και Μπάχ και όσοι ακόμη έμειναν άγνωστοι κι ανώνυμοι στην ανάρτηση αυτή, αυτό μονάχα όλοι αυτοί απέκτησαν: τη δικιά τους ζωή. Ακόμα και οι ήρωες οι χάρτινοι στα βιβλία, ακόμα κι εκείνοι που έζησαν με πραγματικό ιδρώτα και αίμα στο φθαρτό κορμί τους, είχαν τη θέρμη της καρδιάς τους ζεστή και την ευθυκρισία του μυαλού τους τεταμένη ανά πάσα στιγμή τη ζωή που τους κλήρωσε να τη ζήσουν. Χωρίς έλεος και χωρίς σταματημό. Πέρα από αυτό που γενικόλογα ορίζει η λέξη πάθος. Κι έτσι κατόρθωσαν τη μούσα με το μέρος τους να πάρουν. Χωρίς διαδηλώσεις μιας αξίας που αδικήθηκε πέρα από την μόνη γενναία δήλωση της αξίας τους καθαυτής. Μέσα από τις πράξεις. Και κόντρα στις όποιες τριγύρω εποχές κι αν εζήσαν. Και κόντρα στις αντίξοες συνθήκες.

Κι ούτε που νοιάστηκαν -βάζω και στοίχημα- ποτέ για το τί έγινε μετά. Ακόμα κι όταν η υστεροφημία ήρθε, εκείνοι απλώς είχαν περάσει τα πάνδεινα και είτε εδώ είτε πιά και σε μια άλλη διάσταση, ακόμα κι εκεί, μπορούσαν να παρακολουθήσουν έναν και σε εκείνους άγνωστο άθλο που όμως αυτοί από μόνοι τους τον είχαν πετύχει, κι ό,τι και αν πούμε εμείς εδώ και τώρα, οι κατοπινοί, θα παρουσιάσουμε πάντα το μύθο το δικό τους τοσοδούλικο εργάκι. Σαν να μην έζησαν και ακριβώς εδώ την οργή τους τούτοι οι Αχιλλείς. Σα να μην έζησαν και ακριβώς ανάμεσα μας την αυτοθυσία τους οι Πάτροκλοι. Αν τους ρωτήσεις το πιθανότερο να σου πουν: "Δεν έκανα τίποτα για σας. Όλα τα έκανα για μένα. Μόνο για μένα." Όμως ήδη θα καταλάβατε πόσο μεγάλη γενναιοδωρία στάθηκε ο συγκεκριμένος εγωισμός τους.